18 juni: Svetogorsk (Rusland)

 

Svetogorsk is gelegen aan de Fins Russische grens. De stad heeft een stedenband met het aan de andere kant van de grens gelegen Imatra, Recetelijk zijn er protesten van de bevolking geweest voor de verbetering van de infrastructuur. Dit zou onder andere met Europees geld gebeuren.

 

 

Na aan metrorit van een half uur sta ik aan de stadsgrens van Sint Petersburg. Vanaf hier is het twee uur met de bus naar Vyborg. Een rechtstreekse bus naar Svetogorsk vanaf Sint Petersburg gaat slechts twee keer per dag. Na gelunchd te hebben op de avtovokzal (busstation) van Vyborg neem ik de bus naar Svetogorsk. De bus heeft ongeveer capaciteit voor 50 mensen. Er willen 30 mensen mee en deze dringen zich ongegeneerd zo dicht mogelijk naar de ingang van de bus. Dit heb ik zelfs in Nederland niet mee gemaakt. Voordat de bus vertrekt komt een verkoper de bus in met een groot aantal tijdschriften en kranten die hij één voor één aanprijst. Hij verkoopt aardig wat. Helaas voor mij is de kaart van Vyborg alleen van de gorod (city) en niet van het raion (gemeente).

Wanneer ik als één van de laatste in de bus stap is de enige plek met veel beenruimte achterin de bus nog vrij. Blijkbaar geniet bij het raamzitten hier een erg hoge prioriteit. Wanneer de weg naar Svetogorsk wordt ingeslagen zijn er borden te zien met daarop de tekst dat we grensgebied naderen. Al 45 kilometer van Svetogorsk controleren twee agenten niet heel grondig alle paspoorten. Mijn Nederlandse paspoort krijgt evenveel aandacht als de rest van de bus bij elkaar. Er zijn geen problemen en na een stop van een aantal minuten rijdt de bus weer verder. Het eerste gedeelte van de weg naar Svetogorsk is verschrikkelijk slecht. Snelheden van boven de 30 km/h worden met de bus niet gehaald. Nu begrijp ik waarom men in 2007 geprotesteerd heeft voor de verbetering van de infrastructuur. Na een kilometer of 10 ligt er echter een nieuwe weg met spierwitte kalklijnen. Blijkbaar hebben de protesten toch nog wat opgeleverd.

 

 

Mijn hotel staat in Lesogorskaya, zeven kilometer van Svetogorsk. De locatie is me niet helemaal duidelijk, maar ik heb een adres. Ik besluit om in het centrum uit te stapppen. Na twee stops in het “dorpje” begint me duidelijk te worden dat er op een kruidenier na geen centrum is. Wanneer er weer een grenscontrole punt is besluit ik maar aan de chauffeur te vragen waar mijn hotel is. Deze kijkt enigszins geschokt en zegt dat het dezelfde weg één kilometer terug is en vervolgens vijf kilometer naar rechts. Op de controlepost verlaat ik de bus. De twee grenswachten zeggen “no problem”, maar willen mijn paspoort graag nog eens bekijken. Het is de eerste keer dat ze hier een Nederlands paspoort zien. Ik vraag hen waarom hier een controlepost is. Er zijn hier veel problemen is het antwoord. Onder andere illegale Afghanen en Palestijnen hebben ze al opgepakt. Op aantallen willen ze niet ingaan. Mijn aanwezigheid is voor hen veel interessanter. Het verhaal dat ik alleen op vakantie naar Lesogorskaya ga klinkt hen ongeloofwaardig in de oren. Op de vraag waar mijn vrienden zijn antwoord ik dat deze al in het hotel zijn. Waarom komen ze je dan niet halen met de auto vragen ze zich af? Ik zeg dat er geen auto is en dat ik geen geld voor een taxi wil betalen. Enigszins verwonderd kijken ze me aan. Ze willen mijn “vriend” wil even bellen, maar ik lieg dat mijn telefoon leeg is. Wanneer ze ook niet op de foto willen besluit ik dat het mooi is geweest zonder in verdere onzin verhalen te verstrikken. Uitleggen wat mijn werkelijke doel is zou waarschijnlijk tot nog meer vragen geleid hebben.

 

 

Alles goed en wel moet ik nu wel zes kilometer lopen naar het hotel. Om 16.00 kom ik aan na een vermoeiende wandeltocht met meer dan twintig kilo aan bagage. Het hotel ligt op een schitterende plek in de bocht van een riviertje waar deze erg breed is. Nadeel is dat het op vijf kilometer van de doorgaande weg ligt en er nauwelijks tot geen verkeer hier naar toe is. In het hotel hoor ik dat om 19.00 avondeten is en besluit ik om Svetogorsk vandaag te laten voor wat het is.

 

Iets na zevenen ben ik de eerste in eetzaal. Vertwijfeld kijk ik naar alle lege tafeltjes. Een tafeltje is gedekt voor drie personen en de aangesnelde serveerster gebaart me daar plaats te nemen. Na een minuut houdt een Fins echtpaar van middelbare leeftijd mij in gezelschap. De vrouw spreekt een beetje Engels. Ze zijn hier voor een dagje. Morgenochtend gaan ze weer terug naar Imatra aan de andere kant van de grens. Meteen regel ik een lift naar het op de route gelegen Svetogorsk. Een visum om een heel jaar lang de grens over te mogen kost 80 euro voor de Finnen.. Regelmatig gaat haar man naar Rusland om te tanken. Een liter benzine is in Rusland omgerekend momenteel minder dan een halve euro. Hoe lang ze aan de grens moeten wachten varieert volgens haar van een uur tot vijf uur. Ik hoop het beste voor hun morgen.

 

Het is duidelijk dat ik erg noordelijk ben ondertussen. Middernacht is het nog steeds helemaal licht.

 

19 juni Svetogorsk

 

 

Om half 10 in de ochtend verlaat ik het hotel en rij ik naar Svetogorsk. Wederom wordt het controlepunt, waar ik gisteren ben uitgestapt gepasseerd. Dit keer zijn er andere mensen in dienst en mogen we meteen doorrijden. De vrouw van he Finse echtpaar maakt duidelijk dat ze aan hetzelfde riviertje wonen als waar ons hotel gevestigd is. Ze was benieuwd hoe het er in Rusland uit zou zien. In Rusland is het riviertje veel smeriger laat ze weten. Ik vraag maar niet aan haar hoe een rivier twintig kilometer verder stroomafwaarts schoner kan zijn. Sowieso is alles in Rusland smeriger en slechter. Veel Russen bouwen tegenwoordig een vakantiehuisje in Imatra.

 Wanneer we in Svetogorsk binnen rijden valt meteen de enorme international paper fabriek op. Het stadje zijn we in een minuut of vijf doorgereden. Ik word afgezet op het trein- en busstation 900 meter van de grens. Het treinstation wordt onderscheden door een bordje met “custom office” erop. Van binnen lijkt het hier niet echt op. Een vrouwtje maakt schoon. Het blijkt ook  het “normale” station te zijn. De trein naar Vyborg vertrekt over vijftien minuten. Bij het busstation aangekomen kan ik mijn bagage achterlaten in de aangelegen kruidenierszaak tussen de drankvoorraad. Terwijl ik sta te wachten bij de kassa rekent een sterk naar alcohol ruikende vrouw drie 2.5 liter flessen bier, een liter wodka en wat zoutjes af. Dit kost bij elkaar 640 roebel, maar ze heeft slechts 500 bij zich (1 euro is ongeveer 42 roebel). De vrouw van middelbare leeftijd mag de overgebleven 140 roebel later betalen. Zwalkend met de iets te zware tas verlaat ze de winkel.

 

 

De grens besluit ik later op te zoeken en ik loop het stadje in. Een tiental schoolkinderen zijn aan het schoffelen. Eentje roept iets naar me in het Russisch. Wanneer ik opmerk Nederlands te zijn vliegen de namen van voetballers me om de oren. Mijn fotocamera heb ik in de hand en meteen worden al mijn reisfoto's bekeken worden. Na een minuut of vijf komt het gesprek op geld terecht. Wanneer ze herhaaldelijk vragen om ieder 50 roebel te geven besluit ik er vandoor te gaan. Dit tot genoegdoening van hun lerares. Het stadje zelf heeft weinig anders dan iedere ander Russisch stadje van ongeveer 15.000 mensen. Een park met fonteintje, oudere dames die op straat hun eigen gekweekte groente verkopen en veel kleine speeltuintjes. De internationale papier fabriek ligt aan de andere kant van de grote doorgaande weg. Deze domineert de totale aanblik wanneer men naar Svetogorsk toe rijdt.

Omdat ik nog een aantal afspraken in Rusland heb lijkt het met verstandig en voordelig om een Russische sim kaart aan te schaffen. In de eerste telefoonwinkel/telefoonkeet wordt me verteld dat het alleen mogelijk is voor burgers uit Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland mogelijk is om een sim kaart te kopen. Teleurgesteld verlaat ik het geval. Aan de overkant is er ook een winkeltje van Tele2. Hier probeer ik het ook en hier blijkt het wel mogelijk te zijn om een Russische sim kaart met Nederlands paspoort aan te schaffen. De Europese eenwording is bij in ieder geval één Russische telecomaanbieder doorgedrongen.

Voor ik naar Svetogorsk afreisde probeerde ik een afspraak te maken met de internationale papier fabriek. Toen ik het doel van mijn reis vertelde werd mij verteld dat ik hiervoor niet bij hun moest zijn maar bij de lokale overheid. De laatste zal ik bij deze dan ook maar bezoeken. Binnengekomen blijkt er helaas niemand aanwezig die Engels spreekt. Met handen en voeten weet ik toch uit te leggen wat ik kom doen. Enthousiast haalt de vrouw uit een kast toch twee foldertjes tevoorschijn over de samenwerking tussen het Finse Imatra en Svetogorsk. Alles ziet er fantastisch uit op de glossy foto's. Haar zelf ontdek ik ook nog op een foto waar handtekeningen worden gezet. Communicatie is lastig maar ik vraag haar nog naar de protesten die in 2007 in Svetogorsk zijn geweest. Dat was vanwege de infrastructuur vanaf Finland naar Svetogorsk en verder. Inmiddels is deze flink verbeterd zoals ik zelf ook heb ondervinden. Uit de gegeven folders blijkt ondermeer dat Imatra en Svetogorsk zustersteden van het  jaar zijn geworden in 2006. Op beide folders staat achterop een mooie afdruk van de Europese vlag met EU erbij.

 

Rond twee uur besluit ik richting de grenspost te gaan. Het is er behoorlijk rustig qua auto's. Ongeveer vijf auto's staan aan de Russische kant te wachten om de grens over te gaan. Op een paar honderd meter afstand van de grens maak ik foto's van verwijzingen naar de grens zoals plaatsnaambordjes en richtingaanduidingen. Er staan van de grenspost af het “land in” twee hekken met er tussen in een soort niemandsland. Aan de Finse kant zijn vier grenswachten met het hek bezig lijkt het van een afstand. Ook hen fotografeer ik. Na een minuut of vijf loop ik weer terug en loop ik een winkeltje binnen om CD's te bekijken.

 

Wanneer ik naar buiten wil lopen komen twee Russische gewapende grenswachten me tegemoet. Ze willen mijn paspoort zien en mijn fotocamera. Ik laat foto's zien van het begin van mijn reis, maar zij zijn wel Russisch, maar niet gek. Bij het zien van de eerste “grens”foto hoor ik meteen delete. Zo snel mogelijk verwijder ik alle andere foto's die ik genomen heb ook maar. De ene bekijkt zelfs al mijn foto's die ik vandaag gemaakt heb. Gelukkig heb ik in het stadje ook behoorlijk wat foto's gemaakt. Dus besluit ik om de domme toerist te spelen. Deze morgen ben ik afgezet in Svetogorsk vanuit Lesogorskaya en de eerste bus naar Sint Petersburg gaat om 17.00. Dit is ook volledig waar. Dus ben ik wat gaan rondwandelen in het stadje en later naar de grens, niet wetende dat het verboden is daar foto's te maken.

Mijn paspoort wordt ingenomen en meerdere malen gebeld waarbij mijn gegevens worden door gegeven. Wanneer ze zijn uitgebeld verwacht ik te kunnen gaan of een bepaald geldbedrag te moeten betalen. “Stap maar in de auto” was het zinnetje waar ik het minste op had gehoopt, maar deze krijg ik te horen. Op de grenspost stopt de jeep en stapt één man met mijn paspoort uit. Ik moet achterin blijven zitten. Hij geeft het paspoort aan een collega die verdwijnt naar een enorm gebouw honderd meter verderop de grensovergang gelegen. Een kwartier lang zit ik te zweten achterin de jeep. Vervolgens komt het vrouwtje terug met het paspoort in mijn hand lijk ik te zien! Dat is al een enorme opluchting. Bij de jeep aangekomen geeft ze mijn paspoort aan haar collega die vervolgens in de jeep stapt. Hij geeft het paspoort terug aan mij, maar zijn uitstraling is een stuk minder trots/triomfantelijk dan voorheen. De jeep rijdt in de richting van Svetogorsk. Het busstation ligt ongeveer 500 meter van de grens. Hier stopt de jeep en mag ik uitstappen. Van binnen ben ik erg blij dat ik hier met mijn gevulde portemonnee, zonder al te lange vrijheidsberoving en met bijna alle foto's nog intact vanaf ben gekomen! Voortaan zal ik wel iets voorzichtiger zijn.

 

Om het anderhalf uur wachten te doden ga ik een kop koffie drinken. Ik word hartelijk begroet door de man die uit Azerbeidzjan blijkt te komen. Dat moest haast ook wel, aangezien Russen in cafés je zelden tot nooit uitbundig begroeten. Hij heeft een Russisch paspoort en een vrouw uit Svetogorsk. Finland is goed voor de lokale economie. Alles is in Rusland veel goedkoper. De grensovergang heeft grote voordelen voor hem, aangezien hij eigenaar is van ongeveer het eerste café op de doorgaande weg vanuit Imatra naar Vyborg. Zelf is hij nog nooit in Finland geweest. Wat moet hij er daar doen vraagt hij zich af. Het antwoord kan ik hem ook niet geven.

 

Sint Petersburg (20 juni)

 

Vrijdagavond laat kom ik in Sint Petersburg aan. Hier zal ik overnachten bij Tanja, die uit Pskov komt. Pskov is een zusterstad van Nijmegen. Daar heeft ze ook buitenlandse talen gestudeerd: Nederlands en Engels.

Tanja en haar vriendinnen hadden het plan om vrijdagavond te gaan stappen. Ik ben benieuwd waar ik terecht zal komen. Aangezien het al na twaalven is rijdt er geen openbaar vervoer meer in Sint Petersburg. Wanneer je op straat staat en je hand op steekt hoef je echter niet meer dan een minuut te wachten voordat er een “taxi” stopt die je onder de prijs van een normale taxi brengt waar je wilt.

Het uitgaanscentrum bestaat uit verschillende gigantische hallen. Zo zijn er ongeveer 40 biljarttafels, 20 bowlingbalen en is er een grote danszaal. Vooral de omvang van de danszaal draagt niet bij aan de sfeer. Hij is voor 75% leeg. Verder valt het gemixte publiek van tussen de 16 en de 50 jaar op. Verder lijken alle vrouwen minstens drie uur voor de spiegel gestaan te hebben en vooral veel mannen een slok teveel op te hebben. Veel Russische vooroordelen die ik had worden hier weer bevestigd. Desondanks vermaak ik me kostelijk voornamelijk met het bekijken van andere mensen.

Zaterdag word ik pas om 14.00 wakker. Het is niet dat ik heel veel gedronken heb, maar ik voel me niet heel lekker. Buiten regent het flink. Vandaag zal ik vooral veel in bed liggen, kleren wassen en internet zoeken. In Svetogorsk was een internetcafé, maar was er op de dag dat ik er was geen verbinding.

 

Tanja en haar vriendinnen wonen allemaal sinds een half jaar in Sint Petersburg. In Pskov is niet genoeg werk voor hoogopgeleiden. De economische crisis wordt ook het hardst gevoeld in kleinere steden zoals Pskov. In Sint-Petersburg en Moskou valt het allemaal wel mee. Ze werkt nu als helpdesk medewerker voor een Belgische internetprovider. Haar vriendin die Frans spreekt werkt hier ook voor de Waalse afdeling. Per maand verdienen ze ongeveer 750 euro. Pskov ligt aan de grens met Letland en Estland. Ze zeggen dat er wel wat wordt samengewerkt, maar vooral op individueel gebied. Pskov is veel meer georiënteerd op Sint Petersburg dan op de Baltische staten. Er is ook nauwelijks infrastructuur die kant op.

Ivangorod

De bus naar Ivangorod vanuit Sint Petersburg op zondagochtend 10.10 zit maar voor een derde vol. De tocht duurt drie uur. Wanneer er gepauzeerd wordt op het busstation van Kingisepp staan er een hoop bussen naar Scandinavië te wachten. Althans als de opschriften van de bussen kloppen gaan ze naar Kalmar en luchthaven Kolstrup (?). Het geeft aan waar resten van EU landen optimaal opgebruikt worden. De weg naar Ivangorod is de doorgaande weg van Sint Petersburg naar Tallinn. Voor een groot deel wordt het wegdek hij tijdens mijn bezoek opgeknapt. Dit is een aangename verbetering in vergelijking met de vele gaten die er op dit moment voor zorgen dat de bus af en toe bijna tot stilstand moet komen.

Ivangorod ligt aan de rivier de Narva. Tot aan 1991 lagen Narva (73.000 inwoners in Estland) en Ivangorod (11.000 inwoners in Rusland) beide in de Sovjet-Unie. Mensen uit Narva werkten in Ivangorod en vice versa. Diverse bruggen verbonden de steden. Werkgevers boden woonruimte aan de overzijde van de rivier. Dit fenomeen heeft geleid tot de scheiding van diverse families. Vele projecten die opgezet waren om de steden met elkaar te verbinden leidden tot weinig resultaat. In 1998 werd de watervoorziening en riolering vanuit Estse kant afgesloten. Dit was het laatste dat beide steden verbond. De schuld aan Russische zijde was ondertussen te hoog geworden. Ondertussen is alles in Ivangorod langzaam aan het verbeteren. Toch verwacht men geen wonderen van de samenwerking met hun Estse buur. Esten komen vooral naar Ivangorod om te winkelen vanwege de lage prijzen die er in Rusland zijn.

Vijf kilometer voordat men Ivangorod binnen rijdt is er één van de controleposten van de Russische politie. Regelmatig kan je op de snelweg gecontroleerd worden op je legitimatiebewijs. Voordat de controlepost bereikt wordt staat er een rij van ongeveer een kilometer lang met vrachtwagens langs de weg. Zij moeten hier wachten, omdat ze anders midden in de stad Ivangorod in de file staan. Het stadje Ivangorod doet gemoedelijk aan. De doorgaande weg van Sint Petersburg naar Tallinn is niet erg druk. Af en toe komt er een buitenlandse touringcar het dorp door. De brug over de grensrivier de Narva is de enige manier om de grens over te komen. Er staan geen lange rijen auto's. Het is ook mogelijk de brug te voet over te steken. Rond drie uur in de middag staan er ongeveer dertig mensen te wachten. De meesten hebben vooral grote boodschappentassen bij zich. Vermoedelijk mensen die in Estland wonen en in Ivangorod inkopen gedaan hebben. Met het fotograferen van de grens ben ik deze keer maar iets voorzichtiger. Vlakbij de voetganger grensovergang zijn enkele winkeltjes. Maar wisselkantoortjes zijn niet te ontdekken. Verder is er een informatiecentrum over Ivangorod. Helaas is deze gesloten wanneer ik er aankom. Aan de doorgaande weg ligt de markt. Hier worden vooral kleren aangeboden tegen erg lage prijzen. Het is er niet erg druk. Misschien dat dit aan het tijdstip (zondagmiddag) heeft gelegen.

Op een plattegrond van het plaatsje staat nog een brug aangegeven. Deze functioneert niet meer vermoed ik. Bij de brug aangekomen is deze afgezet met prikkeldraad en hekwerk. Aan de Estse kant van de rivier loopt de brug dood op een muur. Aan de Russische kant is er een controlepost geplaatst. Aan het gehoest te horen is deze zelfs nog functionerend. Er wordt hier geen risico genomen. Een paar honderd meter zijn er nog meer restanten van een voormalige voetgangersbrug te vinden. Het geeft een erg vervallen indruk.

De flats in dit gedeelte van Ivangorod hebben een erg klassiek uiterlijk. Doormiddel van boogconstructies staan vele van de flats met elkaar in verbinding. Helaas is alles niet goed onderhouden. Dat is zonde want het in goede staat er veel beter uit kunnen zien. Het leven op deze zonnige zondagavond speelt zich vooral buiten af. Veel gezinnetjes, stelletjes en oude vandagen zitten buiten op bankjes veelal met een blik bier in de hand. Wanneer ik in een winkeltje iets te drinken ga halen kopen alle klanten voor me ook al voornaamste bestandsdeel alcohol. Dit is in deze winkel ook het meest substantiële deel van het assortiment.

Ivangorod en Narva zijn twee verschillende werelden. Alle families die gescheiden zijn na 1991 zijn bijna wel weer met elkaar verbonden. Beide stadjes hebben hun gezicht de andere kant op gericht. Op micro niveau wordt er nog wel enigszins van elkaar geprofiteerd. De hekwerken met prikkeldraad tussen beide steden zijn helaas niet alleen symbolisch.